PMR Research jest wyspecjalizowanym dzia�em firmy PMR, �wiadcz�cym us�ugi dostosowane do indywidualnych potrzeb klientów. Oferujemy pe�n� gam� us�ug badania rynku (badania ilo�ciowe i jako�ciowe) w Europie �rodkowo-Wschodniej. Jeste�my cz�onkiem Europejskiego Stowarzyszenia Badaczy Rynku i Opinii ESOMAR.

PMR Research �wiadczy w Serbii nast�puj�ce us�ugi:

1. Badania konsumenckie
   
   • Testy produktów, w tym testy: opakowa�, smaku, zapachu, wygl�du, nazw, prototypów itp. (wi�cej informacji o testach Central Location Test)
   • Testy konceptów reklamowych
   • Badania typu usage & attitude
   • Badania �wiadomo�ci marki, brand tracking
   • Badania wizerunku marki (wi�cej informacji o naszej metodologii na podstronie Brand Image Insight)
   • Badania pozycjonowania marek
   • Badania skuteczno�ci kampanii reklamowych
   • Badania satysfakcji klienta
   • Badania segmentacyjne
   • Badania cen
2. Badania business-to-business (B2B)
   • Analizy (raporty) bran�owe obejmuj�ce szacowanie wielko�ci rynku, udzia�ów g�ównych graczy i prognozowanie (wi�cej informacji o naszej metodologii na podstronie PMR MarketInsight)
   • Badania satysfakcji klienta
   • Badania satysfakcji partnerów biznesowych
   • Badania w�ród pracowników
   • Analizy kana�ów dystrybucji
   • Analizy konkurencji
   • Profile g�ównych graczy rynkowych
   • Badania segmentacyjne
   • Badania cen
   • Badania pozycjonowania marek
   • Tworzenie baz danych.
3. Badania rynku farmaceutycznego i medycznego

Dlaczego warto inwestowa�?

Zaanga�owanie w ide� wst�pienia do UE Wdra�anie reform maj�cych na celu zharmonizowanie �rodowiska prawnego z UE Najwi�kszy spo�ród krajów by�ej Jugos�awii Tradycje przemys�owe Korzystne po�o�enie geograficzne pomi�dzy UE i �rodkowym Wschodem Wykszta�cona si�a robocza Stosunkowo niskie koszty zatrudnienia Kontakty z gospodarkami Zachodu nawet w latach komunizmu Liczba absolwentów uczelni wy�szych ro�nie o 14% rocznie

�rodowisko gospodarczo-handlowe

Serbia, dawniej g�ówne pa�stwo by�ej Jugos�awii, po okresie przed�u�aj�cego si� komunizmu pod rz�dami Slobodana Miloševi�a, teraz wraca na europejsk� scen� gospodarcz�. Przed rozpadem Jugos�awii Serbia mia�a udzia� w dobrze rozwini�tym (w porównaniu do krajów Europy �rodkowo-Wschodniej) przemy�le, jednak wojna z s�siadami, upadek Zwi�zku Radzieckiego i lata sankcji gospodarczych zmniejszy�y jej potencja� ekonomiczny. Obecnie, po sonda�u w 2008 roku, Serbia wydaje si� by� zaanga�owana w przyst�pienie do Unii Europejskiej, a nawet zacz�a wspomaga� �ciganie winnych zbrodni wojennych z lat dziewi��dziesi�tych, przekazuj�c Radovana Karad�i�a (by�ego przywódc� bo�niackich Serbów) do Hagi. Serbia jest obecnie w trakcie harmonizowania swoich standardów prawnych z dyrektywami UE, posiada niskie koszty zatrudnienia i dobrze wykszta�con� si�� robocz�. Kluczowe sektory stanowi�ce interesuj�cy cel inwestycji obejmuj� rolnictwo, przemys� motoryzacyjny, lotnictwo, budownictwo, przemys� energetyczny, górnictwo, technologie informatyczno-komunikacyjne, farmacj�, tekstylia i odzie�, jak równie� drewno i meble. Serbia posiada rozwini�t� infrastruktur� i ju� w czasach komunizmu mia�a silne kontakty z gospodarkami Europy Zachodniej. Poza ró�norodnymi zach�tami dla inwestorów Serbia wprowadzi�a niski jednolity podatek dochodowy od osób prawnych, trzeba jednak zaznaczy�, �e ryzyko polityczne i walutowe wci�� istniej� i musz� by� brane pod uwag� przy planach wej�cia na rynek serbski.

Szacunkowe PKB Serbii na rok 2009 ma wynie�� 29,5 mld euro, co przek�ada si� na 4 000 euro na osob�. Natomiast gospodarka (której najwi�kszymi sektorami obecnie s� górnictwo i produkcja), rozwijaj�ca si� w �rednim tempie 5,4% rocznie w okresie 2000-2008, ma zmniejszy� si� o 2,5% na skutek trudnej sytuacji ekonomicznej na �wiecie. Rok 2010 wci�� b�dzie na minusie, jednak oczekuje si�, �e spadek PKB wyniesie tylko 0,7%. Nale�y jednak zwróci� uwag� na inny, du�o wi�kszy problem serbskiej gospodarki, jakim jest bardzo wysoki deficyt na rachunku obrotów bie��cych, si�gaj�cy -17,8% PKB, co oznacza wzrost z -10,1% w 2006.

Uwa�a si�, i� Serbia przyci�ga najwi�cej bezpo�rednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w regionie oraz najwi�ksze inwestycje od podstaw. Od 2001 ca�kowita warto�� BIZ w Serbii wynios�a 8,16 mld euro. Jest to cz�ciowo rezultat pó�nego otwarcia si� kraju na zachodnich inwestorów po upadku re�imu Miloševi�a, ale tak�e silnego rozwoju przemys�owego w czasach by�ej Jugos�awii oraz zwi�zków z zachodnimi firmami w tamtym okresie.

Stopa bezrobocia w Serbii w 2008 zosta�a odnotowana na stosunkowo wysokim poziomie 18%, co jest typowe w�ród pa�stw by�ej Jugos�awii z powodu rozleg�ej szarej strefy i problemów strukturalnych w gospodarce. Liczba bezrobotnych Serbów, po spadku w okresie przed 2008, wed�ug prognoz ma znów wzrosn�� z powodu kurcz�cej si� gospodarki – odpowiednio do 21% i 21,5% w 2009 i 2010.

Stopa inflacji, osi�gn�wszy 11,7% w 2008, ma wzrosn�� do 20% w 2009 i 17,5% w roku kolejnym. Odwróci to tendencj� spadkow� zaobserwowan� przed 2008, natomiast nie przewiduje si� wyst�pienia hiperinflacji, kojarzonej z Serbi� w latach 1989-1994.

�rodowisko spo�eczne

Serbia, przy ludno�ci licz�cej 10 mln, jest zamieszkana g�ównie przez Serbów, chocia� wyst�puj� tu równie� mniejszo�ci narodowe, takie jak W�grzy, Bo�niacy, Romowie, Chorwaci, Czesi i S�owacy, Macedo�czycy, Bu�garzy czy Rumuni. Pó�nocna prowincja Wojwodina jest szczególnie zró�nicowana pod wzgl�dem etnicznym i religijnym.
Serbi� uwa�a si� za jedno z najbardziej zró�nicowanych pa�stw Europy, jako �e ró�ne regiony kraju pozostaj� kosmopolityczne. Przyk�adem tego jest Kosowo, gdzie 90% mieszka�ców to muzu�manie, a tak�e Prowincja Autonomiczna Wojwodina – w du�ym stopniu katolicka lub protestancka, podczas gdy mieszka�cy regionów Serbii �rodkowej i Belgradu s� w ogromnej wi�kszo�ci prawos�awni.
Serbskie góry i wioski s� g�ównymi atrakcjami dla zwiedzaj�cych; turystyka odgrywa w Serbii coraz wa�niejsz� rol� dzi�ki najbardziej znanym o�rodkom górskim, jak Zlatibor, Kopaonik, oraz Tara. Najwi�ksze miasta, takie jak Belgrad, Nowy Sad i Nisz, a tak�e wiejskie obszary Serbii ciesz� si� rosn�c� popularno�ci� w�ród turystów. W 2007 roku odwiedzi�o Serbi� 2,2 miliony turystów – o 15% wi�cej, ni� w 2006.
Serbski system edukacji obejmuje szkolnictwo podstawowe, �rednie i wy�sze. Na siedmiu pa�stwowych i siedmiu prywatnych uniwersytetach w Serbii studiuje ��cznie 230 000 studentów. Wska�nik pi�mienno�ci w�ród mieszka�ców Serbii wynosi 98% wed�ug danych Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP).

Infrastruktura i �rodowisko technologiczne

Infrastruktura w Serbii sk�ada si� g�ównie z sieci kolejowej, która w 2006 mia�a d�ugo�� 3 800 km, oraz sieci dróg o ��cznej d�ugo�ci 37 937 km, w tym 560 km autostrad i dróg ekspresowych. W 2007 w Serbii by�o 2 830 721 stacjonarnych linii telefonicznych; jednak szeroko rozpowszechnione by�y równie� telefony komórkowe – ponad 7,5 mln u�ytkowników.

89% serbskich gospodarstw domowych ma stacjonarne linie telefoniczne, 42% gospodarstw posiada komputery, 33% u�ywa internetu, a 42% ma telewizj� kablow�. Najnowocze�niejszy sposób komunikacji – internet – w 2006 mia� 1,4 mln u�ytkowników, a w 2005 zarejestrowano 22 046 serwerów.

�rodowisko polityczne

21 maja 2006 roku, Republika Czarnogóry przeprowadzi�a udane referendum w sprawie niepodleg�o�ci, w wyniku którego proklamowa�a niepodleg�o�� 3 czerwca. W konsekwencji, parlament Serbii orzek�, i� Republika Serbii jest kontynuacj� federacji oraz zmieni� nazw� pa�stwa z „Serbia i Czarnogóra” na „Republika Serbii”. Serbia zachowa�a cz�onkostwo Serbii i Czarnogóry we wszystkich mi�dzynarodowych organizacjach i instytucjach.

Po trwaj�cym rok rozwoju sytuacji w Kosowie, 17 lutego 2008 lokalny parlament – Zgromadzenie Kosowa – og�osi�o swoj� niepodleg�o��. Ten akt zosta� uznany przez ponad 50 krajów na �wiecie, jakkolwiek Serbia wci�� go nie zaakceptowa�a.

Republika Serbska jest demokracj� parlamentarn� o systemie wielopartyjnym, gdzie premier jest g�ow� rz�du. W�adza wykonawcza jest w r�kach rz�du. W�adz� ustawodawcz� piastuje zarówno rz�d, jak serbskie Zgromadzenie Narodowe, z�o�one z 250 deputowanych, wybieranych na czteroletni� kadencj�. System s�downiczy jest niezale�ny od systemu wykonawczego i prawodawczego.

Po rozpadzie radykalnej frakcji w parlamencie, kiedy to 17 jej cz�onków utworzy�o nowe ugrupowanie parlamentarne pod kierownictwem Tomislava Nikoli�a, stabilno�� polityczna Serbia ma du�� szans� na popraw�. Daje to dobre perspektywy na lepsz� wspó�prac� z Mi�dzynarodowym Trybuna�em Sprawiedliwo�ci w Hadze oraz na otrzymanie statusu pa�stwa kandydackiego w 2009 roku. Obecnie Serbia jest poza Uni� Europejsk�, z planami akcesji.

Dane ogólne

Powierzchnia: 77 474 km²
Liczba ludno�ci: 10,16 mln (w tym ludno�� Kosowa - dane z 2008)
Stolica: Belgrad
J�zyki: serbski 95%, alba�ski 5%
Sk�ad etniczny: Serbowie 82,9%, W�grzy 3,9%, Bo�niacy 1,8%, Romowie 1,5%, Jugos�owianie 1%, pozostali 8,9%
Pa�stwa o�cienne: W�gry 151 km, Rumunia 476 km, Bu�garia 318 km, Macedonia 62 km, Kosowo 352 km, Czarnogóra 124 km, Bo�nia and Hercegowina 302 km, Chorwacja 241 km

G�ówne wska�niki ekonomiczne

	2006	2007	2008	2009f	2010f
PKB (EUR mld)	23,5	29,1	33,5	29,5	29,4
Ludno�� (mln)	7,4	7,4	7,4	7,4	7.4
PKB per capita (EUR)	3 177	3 946	4 552	4 003	3 993
PKB (w cenach sta�ych r-d-r %)	5,6	7,1	5,5	-2,5	-0,7
Eksport, warto�ci realne, r-d-r (%)	12,7	6,5	11,7	7,8	6,5
Stopa referencyjna banku centralnego	14,00	10,00	17,75	20,00	17,50
Wynagrodzenie miesi�czne, nominalnie (EUR)	376	484	561	493	491
Stopa bezrobocia (%)	20,9	18,1	18,0	21,0	21,5
BIZ netto (EUR mld)	3,4	1,8	1,9	1,1	1,3
BIZ % PKB	14,4	6,3	5,6	3,7	4,4
Rezerwy walutowe (EUR mld)	9,0	9,6	8,2	8,0	8,0
Rezerwy walutowe/d�ug zagraniczny brutto (%)	60,6	54,2	37,4	35,2	32,3
Kurs wymiany �redni do USD	67,19	58,34	55,40	75,22	78,71
Kurs wymiany �redni do EUR	84,42	79,98	81,49	97,58	103,50

Ostatnia aktualizacja: II kwarta� 2009

Przydatne informacje

Waluta: legalnie dinar serbski (RSD), de facto euro (EUR)
Strefa czasowa: GMT +1
Kod telefoniczny: +381


Je�li chcieliby Pa�stwo dowiedzie� si� wi�cej na temat mo�liwo�ci wej�cia na rynek serbski, prosimy o bezpo�redni kontakt:
tel. (48 12) 618 90 80
faks (48 12) 618 90 08
e-mail: [email protected]

---

---

Serbia badania rynku
PMR Research to firma badawcza oferuj�ca pe�n� gam� us�ug badawczych (badania ilo�ciowe i jako�ciowe), a tak�e us�ugi wyszukiwania informacji i przygotowywania analiz bran�owych w krajach Europy �rodkowo-Wschodniej. PMR Research realizuje badania konsumenckie (takie jak np. badania satysfakcji, segmentacja rynku, badania wizerunku marki, produktu i inne) i badania firm (business to business) oraz przygotowuje kompleksowe analizy bran�owe.

Serbia konsulting
PMR Consulting specjalizuje si� w us�ugach doradczych dla firm zainteresowanych inwestycjami w krajach Europy �rodkowo-Wschodniej. Typowe projekty konsultingowe obejmuj� doradztwo strategiczne przy bezpo�rednich inwestycjach zagranicznych, zarówno przy fuzjach i przej�ciach, jak i przy inwestycjach typu greenfield. PMR Consulting specjalizuje si� równie� w us�ugach badania otoczenia konkurencyjnego, poszukiwaniu partnerów biznesowych, dystrybutorów i potencjalnych dostawców.

Serbia raporty rynkowe
PMR Publications wydaje najwy�szej jako�ci publikacje biznesowe na temat rynków Europy �rodkowo-Wschodniej oraz innych atrakcyjnych pod wzgl�dem inwestycyjnym rynków na �wiecie. Produkty PMR Publications to raporty analityczne, newsletter'y i serwisy internetowe dotycz�ce rynku budowlanego, rynku IT i telekomunikacyjnego, rynku farmaceutycznego i medycznego, rynku handlu detalicznego i rynku FMCG.